کلیدهای اتوماتیک (Circuit Breakers) از اجزای حیاتی در سیستم های الکتریکی فشار ضعیف و فشار متوسط هستند. وظیفه اصلی این کلیدها، قطع و وصل جریان الکتریکی در شرایط عملکرد نرمال و غیرنرمال است. زیمنس یکی از برندهای معتبر دنیاست که کلیدهای اتوماتیک را نیز تولید می کند. علاوه بر کیفیت ساخت، عملکرد صحیح و ایمنی این کلیدها در گذر زمان به شدت وابسته به نحوه نگهداری و انجام تعمیرات پیشگیرانه (Preventive Maintenance) است. در این مقاله به بررسی اصول، مراحل و نکات مهم نگهداری پیشگیرانه کلیدهای اتوماتیک زیمنس می پردازیم.
کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک زیمنس (Siemens Circuit Breaker) یکی از تجهیزات حفاظتی پیشرفته در سیستم های برق قدرت است که وظیفه اصلی آن، قطع و وصل خودکار مدار در شرایط عادی و خطا مانند اضافه بار، اتصال کوتاه یا نشتی جریان است. کلیدهای اتوماتیک زیمنس، به مرور زمان جایگزین فیوزهای سنتی شده اند و با استفاده از فناوری های روز، حفاظت هوشمند و قابل اطمینانی را برای تجهیزات صنعتی و ساختمانی فراهم می نمایند.
انواع کلید اتوماتیک زیمنس
شرکت زیمنس انواع مختلفی از کلیدهای اتوماتیک را به بازار عرضه می‌کند. هر کدام از این کلیدها ویژگی های خاصی دارند و در کاربردهای متنوعی مورد استفاده قرار می گیرند. پرکاربردترین این کلیدهای اتوماتیک عبارتند از:
- کلید هوایی زیمنس (Air Circuit Breaker – ACB)
- کلید کامپکت (Molded Case Circuit Breaker – MCCB)
- کلید مینیاتوری زیمنس (Miniature Circuit Breaker – MCB)
- کلیدهای حفاظتی ترکیبی (RCCB / RCBO)
اهمیت نگهداری پیشگیرانه
نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance) مجموعی از اقدامات منظم و برنامه ریزی شده است که برای کاهش توقفات ناگهانی، جلوگیری از بروز خرابی ها و افزایش طول عمر تجهیزات انجام می گیرد. نگهداری پیشگیرانه در صنایع مختلف و تاسیسات تولیدی اهمیت بسیار زیادی دارد. در این نوع نگهداری ماشین آلات و تجهیزات مطابق با یک برنامه زمان بندی شده دقیق بازرسی شده و مواردی مانند انجام تنظیمات لازم، روغن کاری، سرویس کاری و تعویض قطعات فرسوده برای آنها انجام می شود. استفاده از رویکرد نگهداری پیشگیرانه می تواند باعث کاهش احتمال خرابی ناگهانی و توقف خط تولید شود؛ در نتیجه از هزینه های سنگین تعمیرات اضطراری جلوگیری می کند.
نگهداری پیشگیرانه همچنین می تواند باعث افزایش راندمان و بهره وری تجهیزات، کاهش مصرف انرژی، افزایش ایمنی محیط کار و بهبود کیفیت محصول نهایی شود. همچنین شناسایی مشکلات و خرابی ها در مراحل اولیه باعث کاهش هزینه های تعمیرات و نگهداری در بلندمدت می شود. در مورد کلیدهای اتوماتیک زیمنس، نگهداری پیشگیرانه می تواند باعث افزایش عمر مفید کلید، کاهش احتمال خرابی ناگهانی، اطمینان از عملکرد صحیح در زمان قطع اضطراری و تضمین ایمنی پرسنل و تجهیزات شود.
برنامه ریزی نگهداری پیشگیرانه کلید اتوماتیک زیمنس
در مرحله اول برنامه ریزی نگهداری پیشگیرانه، باید دوره های بازرسی را تعیین کنید. این دوره ها می توانند بر اساس نوع کلید، میزان بارگذاری، محیط نصب و شرایط کاری بین هر ۶ ماه تا ۲ سال متغیر باشد. به طور کلی برای انواع کلید اتوماتیک زیمنس دوره های بازرسی زیر پیشنهاد می شود:
| نوع کلید | دوره پیشنهادی بازرسی |
| MCB | هر ۱۲ ماه |
| MCCB | هر ۱۲ ماه |
| ACB | هر ۶ ماه تا ۱۲ ماه |
| RCCB | هر ۶ ماه |
ایجاد یک بانک اطلاعاتی از سوابق عملکرد این کلیدها، پاسخ تست های مختلف، تعمیرات و خرابی های احتمالی برای هر کلید، بخش حیاتی از نگهداری پیشگیرانه محسوب می شود.
مراحل نگهداری پیشگیرانه کلیدهای زیمنس
مرحله اول در نگهداری پیشگیرانه، ایمن سازی محیط است. قبل از هر گونه اقدام باید برق ورودی به کلید را قطع کنید. از قفل و برچسب گذاری (LOTO) استفاده شود. تجهیزات الکتریکی را تست کنید و از نبود ولتاژ اطمینان حاصل نمایید. پس از آن باید بازرسی ظاهری (Visual Inspection) تجهیزات را انجام دهید. وجود علائم داغ شدگی، سوختگی یا تغییر رنگ در ترمینال ها و وضعیت پیچ های اتصال را بررسی کنید. از نبود روغن یا گرد و غبار در اطراف کلید اطمینان حاصل کنید.
در مرحله بعد باید تست مکانیزم عملکرد را انجام دهید. عمل قطع/ وصل کلید را به صورت دستی (Manual Operation) انجام دهید. نرمی عملکرد، صدای غیرعادی و سلامت فنرهای داخلی و مکانیسم آزادسازی (Trip Mechanism) را بررسی کنید. پس از آن به دنبال تمیرکاری داخلی بروید. در صورت مجاز بودن پوشش کلید را باز کنید و از هوای فشرده خشک برای زدودن گرد و غبار استفاده کنید. سپس از برس های آنتی استاتیک برای پاک سازی دقیق استفاده نمایید.
سپس سراع کنترل وضعیت کنتاکت ها بروید. کنتاکت های اصلی باید از لحاظ سایش (Erosion)، داغ شدگی (Pitting) و ذوب شدگی یا سوختگی مورد بررسی قرار گیرند. در صورتی که ضخامت کنتاکت‌ها از حد مجاز کمتر باشد، باید تعویض شوند. تست واحدهای حفاظتی (تریپ ها) مانند تست حفاظت جریان بیش از حد (Overcurrent)، حفاظت جریان نشتی (Earth Fault) و حفاظت اتصال کوتاه باید با استفاده از تجهیزات تست مانند Primary Injection Test Set یا Secondary Injection Tester انجام شود.
از محکم بودن پیچ ها، نبود اکسیداسیون یا خوردگی در محل اتصال کابل ها و استفاده از گشتاور مناسب برای سفت کردن پیچ ها (مطابق دفترچه زیمنس) ضروری می باشد. در کلیدهایی که دارای ماژول های کنترلی، ارتباطی یا تریپ های الکترونیکی هستند، بررسی تغذیه و سیگنال های ورودی/خروجی و عملکرد ماژول های ارتباطی مانند Profibus یا Modbus ضروری می باشد.
ابزارها و تجهیزات مورد نیاز برای نگهداری پیشگیرانه کلیدهای زیمنس
- مولتی متر با دقت بالا
- آچار گشتاورسنج
- برس های تمیزکاری آنتی استاتیک
- دستگاه تست تزریق جریان اولیه یا ثانویه
- هوای فشرده خشک
- اسپری تمیزکننده مخصوص تجهیزات الکتریکی (در صورت مجاز بودن)
نکات ایمنی مهم در نگهداری پیشگیرانه
دقت کنید که هرگز نباید بدون قطع برق اقدام به باز کردن کلید حرارتی کنید. برای این کار حتما از ابزارهای عایق شده استفاده نمایید. در بررسی های دوره ای از تجهیزات حفاظتی فردی (PPE) مانند دستکش عایق، عینک ایمنی و کفش عایق استفاده شود. انجام هر عملیاتی بر روی کلید حرارتی زیمنس باید توسط تکنسین یا مهندس آموزش دیده انجام گیرد.
توصیه‌های ویژه برای کلیدهای ACB زیمنس
کلیدهای هوایی زیمنس مانند 3WL یا 3WA دارای اجزای پیچیده تری هستند؛ پس به نگهداری دقیق تری نیز نیاز دارند. برای نگهداری دوره ای این کلید حرارتی زیمنس بررسی واحد حفاظتی ETU (Electronic Trip Unit) ضروری می باشد. سپس باید تست هماهنگی حفاظتی با سایر کلیدها انجام گیرد. در مرحله بعدی مکانیزم آزادسازی موتوردار (Motor Mechanism)را بررسی کنید. کالیبراسیون تنظیمات حفاظتی باید با نرم افزار Siemens Digsi یا ابزارهای مرتبط انجام شود.
جمع بندی
نگهداری پیشگیرانه کلیدهای اتوماتیک زیمنس، علاوه بر افزایش عمر مفید و عملکرد مطمئن این کلیدها، در کاهش هزینه های تعمیرات اضطراری، توقفات تولید و افزایش ایمنی پرسنل ننیز نقشی اساسی دارد. با رعایت اصولی که در این مقاله توضیح داده شد، می توان از بهره وری بالاتر سیستم و کاهش ریسک های عملیاتی اطمینان یافت. شما میتوانید با کمترین قیمت و گارانتی اصالت کالا محصولات زیمنس را از اتوماسیون فرسان نمایندگی زیمنس در ایران خریداری کنید.
